Maandverband, tampons, organicups, period panties: tegenwoordig is er volop keuze wat menstruatieproducten betreft. Maar het is niet voor iedereen een vanzelfsprekendheid om dit tot je beschikking te hebben. Uit twee onderzoeken, uitgevoerd door feministisch platform De Bovengrondse en ontwikkelingsorganisatie Plan International, is gebleken dat menstruatie-armoede ook in Nederland voorkomt.
Bloedserieus onderzoek
Mascha Singeling is expert op het gebied van water, sanitatie en hygiëne bij ontwikkelingsorganisatie Plan International. “In het Verenigd Koninkrijk was er eerder onderzoek gedaan naar menstruatie-armoede. We waren toen benieuwd geworden hoe het in Nederland zat en zo zijn we ons onderzoek Bloedserieus gestart.” Uit het Nederlandse onderzoek van Plan International is gebleken dat menstruatie-armoede ook in Nederland voorkomt. Naast de menstruatie-armoede blijkt er ook nog steeds sprake te zijn van schaamte rondom menstruatie. Bijna de helft van de ondervraagde meisjes en jonge vrouwen uit het onderzoek geeft aan zich vies te voelen als ze menstrueert. Daarnaast zou bijna de helft van de deelnemers openlijker over het onderwerp willen praten. Plan International richt zich met name op menstruatieprogramma’s in landen buiten Europa. In Uganda wordt met het project Menstrual Hygiene Management het onderwerp bespreekbaar gemaakt. “We zien positieve ontwikkelingen. Zo houden we ons bezig met de verbetering van sanitaire voorzieningen, geven we voorlichting op scholen en oefenen we invloed uit op beleid. Ook de taboes, die daar nog heviger aanwezig zijn, hopen we met onze projecten te doorbreken”, aldus Singeling.
“Menstruatie-armoede betekent te weinig toegang hebben tot de middelen om comfortabel en veilig te kunnen menstrueren”
Gratis menstruatieproducten
Plan International heeft De Bovengrondse meegenomen in de campagne. Het feministische platform heeft een verkennend onderzoek verricht naar menstruatiearmoede in Nederland. Lorijn de Boer is hier als onderzoeker aan verbonden. “We wilden ons niet beperken tot onderzoek en daarom zijn we de inzamelingsactie Damesverband gestart om menstruatieproducten te regelen voor vrouwen die lijden aan menstruatie-armoede. Deze actie hebben we alleen in Amsterdam gericht. We pleiten er daarom voor dat de overheid dit verder oppakt. Er is gewoon veel meer nodig om dit probleem op te lossen.” Minister Bruins van Medische Zorg & Sport beantwoordde deze maand Kamervragen over menstruatie-armoede in Nederland naar aanleiding van de twee onderzoeken uitgevoerd door De Bovengrondse en Plan International. Volgens minister Bruins geven de onderzoeken geen aanleiding om extra maatregelen te nemen die specifiek gericht zijn op dit deelaspect van armoede, omdat het kabinet al diverse maatregelen neemt om de structurele oorzaken van armoede aan te pakken. Wethouder Linda Voortman uit Utrecht besloot echter om samen met politieke partijen GroenLinks, D66 en Student & Starter een oproep te doen om tampons en maandverband gratis te verstrekken bij de voedselbanken en scholen in Utrecht. In het Verenigd Koninkrijk worden gratis menstruatieproducten al beschikbaar gesteld om menstruatie-armoede tegen te gaan.
“Menstrueren is niet vies of gek. Menstrueren hoort er gewoon bij”
Taboe doorbreken
Peter de Vroed en Anke Verhagen zijn de oprichters van het Menstruatie voorlichtingsinstituut. Hun missie bestaat uit het vergroten van kennis en bewustzijn van de menstruatiecyclus op mens en maatschappij. Hoe kijken zij aan tegen de onderzoeksresultaten over menstruatie-armoede in Nederland? “Menstruatieproducten zijn, net als voedsel, een eerste levensbehoefte en zouden dus voor iedere vrouw beschikbaar moeten zijn.” Het enorme gebrek aan kennis houdt het taboe rondom menstruatie volgens de Vroed en Verhagen in stand. “Daarom zijn we begonnen met het geven van voorlichting op scholen en binnen bedrijven. Door het taboe te doorbreken kan er gekeken worden naar de behoeften van vrouwen in plaats van dat er lacherig over wordt gedaan.” Hoe kan het menstruatie-taboe dan het beste doorbroken worden? Dit is in lijn met de aanbevelingen die De Bovengrondse opstelde in het Menstruatie-Manifest. “Dit doen we allereerst door kennisvergroting over menstruatie: voorlichting dus. Hiermee beginnen we al op de basisschool, voor álle kinderen. Want pas als iedereen weet hoe menstruatie werkt, verdwijnt het taboe en worden de problemen die ermee gepaard gaan herkenbaar. Een thema als menstruatiearmoede komt hierdoor gemakkelijker en breder onder de aandacht. Dat dit gebeurt is belangrijk omdat taboes voor barrières zorgen. Zo is het voor sommige vrouwen moeilijk om de juiste producten te verkrijgen. Simpelweg omdat ze zich schamen. Maar menstrueren is niet vies of gek. Menstrueren hoort er gewoon bij”, aldus het Manifest.
Ilham Oukhiar 